ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଇସ୍ତଫା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ବାଂଲାଦେଶ ରାଜନୀତିରେ ହଇଚଇ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ସେନା ମୁଖ୍ୟ ୱାକାର ଜାମାନଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ତିକ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଛି, ଯାହା ତାଙ୍କ ସ୍ଥିତିକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେଇଛି। ଏହି ସମୟରେ, ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ହାସିନାଙ୍କ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ବିଷୟରେ କଳ୍ପନାଜଳ୍ପନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯିଏ ୟୁନୁସଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ପରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଶ୍ୟପଟକୁ ବଦଳାଇ ପାରନ୍ତି। ତେବେ ଯକ୍ଷ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ଯେ କଣ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ରାଜନୀତିକୁ ହସ୍ତିନାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ହେବ କି ? ଏହାରି ଉପରେ ଏହି ଆଲେଖ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟବେସିତ।
………………………………………………………………….
ହସିନା ଶୁଣିଲେନି ଭାରତର ତାଗିଦ୍ – ଫଳ ଭୋଗିଲେ
ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ନିର୍ବାସିତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ୍ ହସିନା ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୫ ମଇ ୨୦୨୪ ଦିନଟିକୁ କେବେ ଭୁଲିପାରିବେ ନାହିଁ। ଏହି ଦିନଟି ବାଂଲାଦେଶର ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶ ଛାଡି ପଳାଇବାକୁ ପଡିଥିଲା। ପରେ, ବାଂଲାଦେଶ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ୱାକର-ଉଜ-ଜମାନ ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କୁ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାରଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଦେଶର ସିଂହାସନରେ ବସାଇଲେ। ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯେ ଭାରତ ପୂର୍ବରୁ ଶେଖ ହସିନାଙ୍କୁ ୱାକରଙ୍କୁ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ନ କରିବାକୁ ଚେତାବନୀ ଦେଇଥିଲା? ଭାରତ ପୂର୍ବରୁ ହସିନାଙ୍କୁ ୱାକରଙ୍କ ପାକିସ୍ତାନ ସପକ୍ଷବାଦୀ ମନୋଭାବ ବିଷୟରେ ଜଣାଇ ଦେଇଥିଲା। ତଥାପି, ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ, ହସିନା ଏହାକୁ ଅଣଦେଖା କରିଥିଲେ। ଆମେ ଏହି ଦାବି କରୁନାହୁଁ, ବରଂ ବାଂଲାଦେଶର ସାମ୍ବାଦିକ ଶାହିଦୁଲ ହାସନ ଖୋକନ ଏହି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି। ସେନା ମୁଖ୍ୟ ୱାକର ଉଜ ଜମାନ ହେଉଛନ୍ତି ହସିନାଙ୍କ ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ।
ବାଂଲାଦେଶରେ ପୁଣି ବିଦ୍ରୋହର ସମ୍ଭାବନା
ବର୍ତ୍ତମାନ ବାଂଲାଦେଶରେ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ଅଛି। ପ୍ରଥମ ଜଣକ ହେଉଛନ୍ତି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାରଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପରାମର୍ଶଦାତା ପ୍ରଫେସର ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ୍ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଜଣକ ହେଉଛନ୍ତି ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଜେନେରାଲ ୱାକାର-ଉଜ-ଜମାନ। ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ମଧ୍ୟ ଶୀର୍ଷରେ। ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ଜେନେରାଲ ୱାକର-ଉଜ-ଜମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ଭାରତୀୟ ଗୁଇନ୍ଦା ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ସତର୍କ କରାଇ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ସେ ପାକିସ୍ତାନ ସମର୍ଥକ ହୋଇପାରନ୍ତି। ଆୱାମୀ ଲିଗର ଶୀର୍ଷ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଜମାନଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭଲ ନଥିବାରୁ ଏବଂ ଦୁଇ ଜଣ ଭଲ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଅଣଦେଖା କରାଯାଇଥିବାରୁ ଭାରତ ତାଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ହାସିନାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ତଥାପି, ହାସିନା ତାଙ୍କ ପାରିବାରିକ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ସାମରିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଏହି ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ। ଜମାନର ପତ୍ନୀ ସାହରାନାଜ ହସିନାଙ୍କର ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ |
ନିଯୁକ୍ତିର ୨୨ ଦିନ ପରେ ହସିନାଙ୍କୁ ଦେଶ ଛାଡିବାକୁ ପଡିଲା
ଜମାନଙ୍କୁ ୧୯୮୫ ମସିହାରେ ବାଂଲାଦେଶ ସେନାରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ବାଂଲାଦେଶ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀରୁ ସ୍ନାତକ ହାସଲ କରିଥିଲେ ଏବଂ କିଙ୍ଗସ୍ କଲେଜ ଲଣ୍ଡନରୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗବେଷଣାରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିଲେ। ହାସିନାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ, ସେ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ବିଭାଗରେ ପ୍ରିନ୍ସିପାଲ୍ ଷ୍ଟାଫ୍ ଅଫିସର ଭାବରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ତାଙ୍କୁ ହାସିନାଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲା। ତଥାପି, ତାଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତିର ମାତ୍ର ୨୨ ଦିନ ପରେ, ଅର୍ଥାତ୍ ୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୪ ରେ ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନର ଚାପରେ, ହସିନାଙ୍କୁ ଦେଶ ଛାଡି ଭାରତ ଯିବାକୁ ପଡିଲା। ଜାମାନ, ଜାତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ଟେଲିଭିଜନ ସମ୍ବୋଧନରେ ହସିନାଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ଏବଂ ୟୁନୁସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ଗଠନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ।
ଜମାନ-ୟୁନୁସଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ବଢ଼ିଲା
ଏବେ ମଇ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା, ୟୁନୁସ୍ ଏବଂ ଜମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଏତେ ଗଭୀର ହୋଇଗଲା ଯେ ୟୁନୁସ୍ଙ୍କ ଇସ୍ତଫାର ଆଲୋଚନା ଜୋର ଧରିବା ଆରମ୍ଭ କଲା। ବାଂଲାଦେଶର ଦି ଡେଲି ଷ୍ଟାର ଅନୁଯାୟୀ, ୟୁନୁସ୍ ପରାମର୍ଶଦାତା ପରିଷଦ ବୈଠକରେ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ଦେଶକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିବେ। ବିବିସି ବଙ୍ଗଳା ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ନ୍ୟାସନାଲ ସିଟିଜେନ ପାର୍ଟିର ସଂଯୋଜକ ନାହିଦ ଇସଲାମଙ୍କୁ ୟୁନୁସଙ୍କ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି। ୟୁନୁସ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ କାମ କରିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି।
ସେନା – ସରକାର ମୁହାଁମୁହିଁ
ଢାକାରେ ସରକାର ଏବଂ ସେନା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସୀମା ଆହୁରି ଗଭୀର ହେବାରେ ଲାଗିଛି। ବାଂଲାଦେଶର ମୁଖ୍ୟ ପରାମର୍ଶଦାତା ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ ଏବଂ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଜେନେରାଲ ୱାକାର-ଉଜ-ଜମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଏବେ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବରେ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି। ଏହି ବିବାଦର ମୂଳରେ ରହିଛି ମିଆଁମାରକୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ‘ମାନବୀୟ କରିଡର’… ସେନା କେବଳ ଏହାର ପ୍ରତିବାଦ କରିନଥିଲା, ୟୁନୁସ ଏହି ମାମଲାରେ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ।
ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଜେନେରାଲ ୱାକର-ଉଜ-ଜମାନ ସମ୍ପ୍ରତି ଏକ ‘ଦରବାର’ ଡକାଇଥିଲେ। କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରମାନଙ୍କ ସହିତ ଏହି ରୁଦ୍ଧଦ୍ୱାର ବୈଠକ ବାଂଲାଦେଶ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆକଳନକୁ ଖୋରାକ ଯୋଗାଇଛି। ଏହି ବୈଠକ ଏପରି ଏକ ସମୟରେ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସରକାର ପୂର୍ବରୁ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିରୋଧ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚାପର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି। ଏହି ସମୟରେ, ବୈଦେଶିକ ସଚିବଙ୍କୁ ହଠାତ୍ ବହିଷ୍କାର କରାଯିବା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଅଧିକ ଅସ୍ଥିର କରିଛି।
ସେନା ମୁଖ୍ୟ କାହିଁକି ରାଗିଛନ୍ତି?
ଗତ ବୁଧବାର ଦିନ ସମଗ୍ର ମାମଲା ସେତେବେଳେ ଉଗ୍ର ହୋଇଗଲା , ଯେତେବେଳେ ଜେନେରାଲ ୱାକାର ଢାକାରେ ସେନା ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିବା ସମୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କହିଲେ ଯେ, ‘ରାଜନୈତିକ ସହମତି ବିନା ମିଆଁମାର ପାଇଁ କୌଣସି କରିଡରକୁ ଅନୁମୋଦନ କରାଯିବ ନାହିଁ।’ ସେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥିଲେ ଯେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି କେବଳ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର ନେଇପାରିବ ଏବଂ ସମସ୍ତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ।
ବିଏନପି ପକ୍ଷରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ
ସମ୍ପ୍ରତି ବାଂଲାଦେଶର ମୁଖ୍ୟ ଦଳ ବିଏନପି ବର୍ତ୍ତମାନର ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲା। ବିଏନପି ସମେତ ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ବାଂଲାଦେଶରେ ଯଥାଶୀଘ୍ର ନିର୍ବାଚନ ହେଉ ବୋଲି ଚାହୁଁଛନ୍ତି। ସେନା ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି ଯେ ନିର୍ବାଚନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ। ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ସେନା ଡିସେମ୍ବରକୁ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ତାରିଖ ସ୍ଥିର କରିଛି।
ଶୀଘ୍ର ନିର୍ବାଚନ ହାସିନାଙ୍କୁ ଲାଭ ଦେଇପାରେ
ଶେଖ ହସିନା ଦେଶ ଛାଡି ଯାଇଥିବେ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଦଳ ଏବଂ ସମର୍ଥକମାନେ ଏବେ ବି ବାଂଲାଦେଶରେ ଅଛନ୍ତି। ତାଙ୍କ ଦଳ ଏବଂ ନେତାମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବଳ ଅସନ୍ତୋଷ ରହିଛି, କିନ୍ତୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ଅଭିଜ୍ଞତାର ଅଭାବ ଏବଂ ବି,ଏନ୍,ପି,ର ଦୁର୍ବଳ ନେତୃତ୍ୱ ଶେଖ ହାସିନାଙ୍କ ଆୱାମୀ ଲିଗ୍ ପାଇଁ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ଦ୍ୱାର ଖୋଲିପାରେ। ହାସିନାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଖାଲିଦା ଜିଆଙ୍କ ବୟସ ୮୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ସେ ପ୍ରାୟତଃ ଅସୁସ୍ଥ ରହୁଛନ୍ତି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ହସିନାଙ୍କ ପାଇଁ ରାସ୍ତା ଖୋଲିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।
ବାଂଲାଦେଶର ଦେଶକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିବା ରାଜନେତାମାନଙ୍କର ଏକ ଲମ୍ବା ଇତିହାସ ଅଛି। ଶେଖ ମୁଜିବୁର ରହମାନ ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ସୀମାକୁ ଠେଲି ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ବାଂଲାଦେଶ ଛାଡିବାକୁ ପଡିଥିଲା। ପରେ ସେହି ଶେଖ ମୁଜିବୁର ଭାରତର ସହାୟତାରେ ବାଂଲାଦେଶର ପ୍ରଥମ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହୋଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପିତା ଏବଂ ସମଗ୍ର ପରିବାରର ହତ୍ୟା ସତ୍ତ୍ୱେ ବିଦେଶରେ ଥିବା ଶେଖ୍ ହସିନା ଏବଂ ଆୱାମୀ ଲିଗ୍ ୧୯୯୬ ମସିହାରେ କ୍ଷମତାକୁ ଫେରିଥିଲେ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଶେଖ୍ ହସିନାଙ୍କ ପୁନରାଗମନ ପୁଣି ଥରେ ସମ୍ଭବ। କାରଣ ୟୁନୁସ ଚାରିପାଖରୁ ଘେରି ରହିଛନ୍ତି ଏବଂ ଭାରତର ମତ ମଧ୍ୟ ସର୍ବଦା ଶେଖ୍ ହସିନାଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ରହିଛି।
ୟୁନୁସଙ୍କ ଭୟ
ତେବେ ସେ ଯାହା ହେଉ, ଅନେକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ବାଂଲାଦେଶ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟ ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ୍ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଇସ୍ତଫା ଦେଇପାରନ୍ତି। ଦାବି କରାଯାଉଛି ଯେ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ୱାକାର ଜାମାଙ୍କ ସହ ୟୁନୁସଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ଦିନକୁ ଦିନ ଖରାପ ହେଉଛି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏଠାରୁ ୟୁନୁସଙ୍କ ପଥ ଆହୁରି କଷ୍ଟକର ହୋଇଯିବ। ବର୍ଷ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ନିର୍ବାଚନ କରିବାକୁ ସେନା ସୂଚିତ କରିଛି। ୟୁନୁସ ଏହା ମଧ୍ୟ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବା ପରେ ବାଂଲାଦେଶ ରାଜନୀତିରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ପ୍ରାୟ ଶେଷ ହୋଇଯିବ। ନବଗଠିତ ବାଂଲାଦେଶ ଛାତ୍ର ଦଳର ନେତା ନାହିଦ ଇସଲାମ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୟୁନୁସ୍ ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଥର ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲେ। ୟୁନୁସ ସେନା ସହିତ କାମ କରିବାରେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଯଦି ସେ ଶୀଘ୍ର ଇସ୍ତଫା ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ କେହି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। ୟୁନୁସଙ୍କ ଦୁର୍ବଳତା ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ହାସିନାଙ୍କ ପାଇଁ ଭଲ ଖବର ହୋଇପାରେ। ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହା ଯୋଗୁ ହସିନା କ୍ଷମତା ହରାଇଲେ, ୟୁନୁସ ଏଥିରେ ଯୋଗ ଦେବା ପରେ ହିଁ ତାହା ଗତି ପାଇଲା।
